english version
Hasła biblijne na dzisiaj Ukryj hasła biblijne

Wirek - Dzielnica Tolerancji 2016

Ekumeniczne obchody 125 rocznicy wybudowania synagogi wireckiej

01.12.2016
Udostępnij

Wirek to dziś jedna z dzielnic Rudy Śląskiej. Miejscowość ta w swoim obecnym kształcie powstała na przełomie XIX i XX wieku dzięki rozwojowi górnictwa i hutnictwa.


Wirek - Dzielnica Tolerancji 2016

Wtedy też w Wirku i okolicznych miejscowościach osiedlali się przybysze z różnych stron – katolicy, ewangelicy i Żydzi, którzy budowali nie tylko kopalnie i huty, a wraz z nimi robotnicze osiedla, ale również domy modlitwy. Do wybuchu drugiej wojny światowej Wirek był miejscem, którego dominantami były trzy wieże: kościołów rzymskokatolickiego i ewangelickiego oraz synagogi. Warto podkreślić, iż w trakcie budowy kościołów i synagogi przedstawiciele poszczególnych społeczności wzajemnie wspierali się i pomagali w tych działaniach.

 

Swój dom modlitwy wireccy Żydzi wybudowali w 1891 roku. Służył on miejscowej gminie żydowskiej do wybuchu drugiej wojny światowej, kiedy został według relacji świadków wysadzony i spalony. Większość wireckich Żydów zginęła w nazistowskich obozach koncentracyjnych, a nieliczni, którzy ocaleli dziś żyją rozsiani po świecie. Na miejscu, gdzie niegdyś wznosił się gmach synagogi dziś znajduje się obelisk z tablicą pamiątkową.

 

125 rocznica wybudowania synagogi w Wirku stała się okazją dla upamiętnienia domu modlitwy i społeczności żydowskiej Wirku. Z inicjatywy Parafii Ewangelicko-Augsburskiej, Parafii Rzymskokatolickiej św. Wawrzyńca i Antoniego oraz Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej, której siedziba znajduje się zaledwie 100 metrów od miejsca, gdzie stała synagoga, zorganizowane zostały dwudniowe obchody pod wspólnym tytułem: „Wirek – Dzielnica Tolerancji”. Wydarzenie objęła honorowym patronatem prezydent Rudy Śląskiej Grażyna Dziedzic.

 

Inauguracją rocznicowych uroczystości był uroczysty koncert muzyki żydowskiej w niedzielę 20 listopada, zatytułowany „Przy szabasowych świecach” w wykonaniu orkiestry kameralnej i solistów pod dyrekcją Jean-Claude`a Hauptmanna. Ponad 350 osób zebranych w wypełnionym do ostatniego miejsca wireckim kościele ewangelickim wysłuchało pieśni i recytacji w trzech językach: polskim, hebrajskim i jidysz. W koncercie wzieli udział przedstawiciele władz samorządowych Rudy Śląskiej w zastępcą prezydenta miasta Michałem Pierończykiem oraz przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach – Włodzimierz Kac.

 

W poniedziałek, 21 listopada w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Rudzie Śląskiej odbyła się sesja popularnonaukowa, w której wzięło udział ponad sto osób. Spotkanie rozpoczął śpiewem psalmów rabin Icchak Horowitz z Krakowa. Prof. dr hab. Ewa Chojecka wygłosiła referat zatytułowany „Synagogi śląskie w kontekście synagog europejskich” poświęcony nie tylko architekturze, lecz historii i miejscu oraz roli Żydów w kulturze europejskiej. Ks. prof. dr hab. Józef Budniak z Wydziału Teologicznego uniwersytetu Śląskiego w Katowicach mówił w swoim referacie o dialogu katolicko-żydowskim wiele miejsca poświęcając deklaracji Soboru Watykańskiego II „Nostra aetate” i postaci Jana Pawła II, zaś dr Jerzy Sojka z Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej przedstawił w swoim wystąpieniu relacje ewangelicko-żydowskie, w kontekście 500 lat Reformacji poświęcając wiele miejsca refleksji nad wypowiedziami ks. Marcina Lutra o Żydach i ich późniejszym interpretacjom. Na zakończenie, w imieniu powracającego do zdrowia po ciężkiej chorobie rudzkiego badacza i odkrywcy historii wireckiej synagogi i społeczności żydowskiej i wydawcy książek na ich temat – Adama Podgórskiego, stan badań nad historią tego miejsca przedstawił dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej – Krystian Gałuszka.

 

Dwudniowe obchody rocznicowe zakończyły uroczyste ekumeniczne nieszpory, którym przewodniczył proboszcz wireckiej Parafii Rzymskokatolickiej św. Wawrzyńca i Antoniego – ks. Andrzej Nowara, a kazanie wygłosił proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Odkupiciela w Wirku – ks. Marcin Brzóska. Opierając się na starotestamentowej historii Izraelity – proroka Eliasza, którego Bóg posłał do domu nie-żydowskiej wdowy w Sarepcie, by za jego sprawą Bóg mógł dokonywać cudów i jej błogosławić, ks. Marcin Brzóska mówił o wielkim błogosławieństwie, jakim było i jest dla Śląska, Polski i całej Europy wspólne życie Żydów i chrześcijan. Mówił również o tym, że wspólnym zadaniem dla chrześcijan i Żydów jest składanie świadectwa o Jedynym Bogu we współczesnym świecie przez słowo i czyn oparte na Dekalogu i całej Biblii.

 

ks. Marcin Brzóska