
100-lecie Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego
W Poznaniu, w dniach 4-6 października odbyły się obchody 100-lecia Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego.
Polskie Towarzystwo Ewangelickie powstało 22 października 1919 r. z inicjatywy polskich działaczy przybyłych do Poznania wkrótce po zakończeniu I wojny światowej. Stowarzyszeniowe struktury zapewniały organizacyjne oparcie polskim ewangelikom do czasu utworzenia własnej parafii istniejącej przez cały okres międzywojenny w cieniu wielkopolskiego Kościoła Unijnego skupiającego niemieckojęzycznych wiernych. Towarzystwo reaktywowane po 1945 roku mogło prowadzić działalność w sposób zdecydowanie ograniczony, dopiero w latach 80-tych poszerzając swoją działalność na teren całego kraju. Obecnie funkcjonuje kilkanaście Oddziałów Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego (PTEw) skupiając członków z kilku Kościołów ewangelickich, przy znaczącej większości działaczy luterańskich.
W „przededniu” 100 rocznicy powołania PTEw członkowie Oddziałów z całego kraju uczestniczyli w uroczystych obchodach Jubileuszu zorganizowanych przez poznański Oddział wraz z tamtejszą parafią ewangelicką, której przewodzi ks. Marcina Kotas. Jubileusz odbywał się w pierwszy weekend października obfitując w szereg atrakcji przygotowanych przez organizatorów. Uczestnicy przybyli do Poznania już w piątkowe popołudnie. Główne uroczystości miały miejsce w sobotę 5 października w poznańskim Kościele Łaski Bożej oraz na terenach parafialnych. Wydarzenie z udziałem licznie przybyłych gości rozpoczęło się o godz. 10.00. Przybyłych z ramienia gospodarzy powitała prof. Małgorzata Grzywacz. Słowa powitalne do słuchaczy skierował w następnej kolejności Prezes Zarządu Głównego PTEw Józef Król witając obecnych; w sposób szczególny powitał przybyłych na uroczystości duchownych wraz z małżonkami – Biskupa Kościoła ks. Jerzego Samca wraz z małżonką, Biskupa diecezji wrocławskiej – ks. Waldemara Pytla z małżonką, a także Biskupów seniorów – Jana Szarka oraz Rudolfa Bażanowskiego oraz przedstawicieli bliźniaczych towarzystw – Mazurskiego Towarzystwa Ewangelickiego oraz Towarzystwa Ewangelickiego Heritage z Zaolzia – ks. Cieślara.
Wstępem do bloku merytorycznego przygotowanego na Jubileusz były rozważania bp. Waldemara Pytla, który posłużył Słowem nawiązując do roli Towarzystwa jako ważnej formy aktywności ewangelickiej w dzisiejszych czasach. W pierwszym wystąpieniu Bernard Rozwałka (pierwszy prezes PTEw reaktywowanego w 1983 r.) mówił o przedwojennych początkach Towarzystwa przypominając ludzi, którzy je współtworzyli, w tym ks. Karola Kotulę, prof. Edwarda Hauptmana czy małżeństwo państwa Rymuszów. Prof. Jarosław Płuciennik, prezes łódzkiego Oddziału PTEw, a także członek Synodu Kościoła, w swoim wystąpieniu zastanawiał się, co ewangelicy mogą dzisiaj zaproponować światu zdominowanemu przez Internet i kulturę cyfrową, co prowadzi do osamotnienie i zaniku stosunków międzyludzkich. Tą kategorią opartą na luterańskim przywiązaniu do Słowa mogłaby być zapewne „uważność” – postulowana przez Profesora potrzeba wyciszenia, modlitwy, zatrzymania na sprawach najważniejszych – własnej wierze, własnym stosunku do świata, odpowiedzialności za innych („Ewangelicka jakość a wyzwania cyberkultury”).
Trzecia mówczyni – prof. Katarzyna Meller z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu zabrała słuchaczy w symboliczną podróż po stolicy Wielkopolski opowiadając o miejscach związanych z luterańską przeszłością miasta. Szczególną uwagę Prof. Meller poświęciła XVI-wiecznej Akademii Lubrańskiego, prowadzonej w swoim czasie przez niemieckiego reformacyjnego działacza Krzysztofa Hegendorfera (1500-1540), nauczyciela takich działaczy i ludzi pióra, jak renesansowy poeta Klemens Janicki czy późniejszy wydawca protestanckich pism królewieckich – Jan Seklucjan.
Po części wykładowej przyszedł czas na moment symboliczny, a zarazem spinający przysłowiową klamrą dawne i nowe czasy w działalności Towarzystwa . Ze względu na niesprzyjającą aurę pogodową właśnie w kościele nastąpiło odsłonięcie tablicy upamiętniającej 100-lecie istnienia Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego. Tego symbolicznego aktu dokonał pierwszy prezes Towarzystwa – Bernard Rozwałka wraz z obecnym prezesem – Józefem Królem. Tablica w późniejszym czasie zostanie umieszczona na poznańskim budynku stanowiącym własność PTEw.
Ostatnim punktem przedpołudniowego programu była prezentacja rocznicowej książki, przedstawiającej działalność Towarzystwa – od jego powstania po dzień obecny, z uwzględnieniem całego bogactwa stowarzyszeniowej aktywności realizowanej „centralnie”, jak też lokalnie przez oddziały. Książka przygotowana została przez dr hab. Jana Szturca przy współpracy – dr Anety Sokół, prof. Karola Karskiego i ks. Karola Długosza. Okazale wydany tom („Działalność Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego 1919-1983-2019”) przedstawił główny autor, wspominając przy okazji zasłużonych działaczy, w tym m.in. dr Zofię Wojciechowską, dzięki której ukazywał się periodyk „Słowo i Myśl” (obecnie istniejący w wersji internetowej, pod redakcją prof. Małgorzaty Grzywacz).
Po obiedzie uczestnicy zwiedzali wraz z przewodnikami miasto, poznając miejsca historyczne, istotne na tle dziejów Poznania, związane z konfesyjną przeszłością wielkopolskiej stolicy. Dzień zakończyły – koncert muzyki dawnej w wykonaniu zespołu „Discors Concordia” oraz uroczysta kolacja przygotowana na teranie parafii. Był to czas podsumowujących rozmów, kameralnych spotkań, dyskusji oraz radości ze wspólnego przebywania w tym tak szczególnym rocznicowym momencie. Przy tej okazji przekazane zostały jubileuszowe gratulacje od Biskupa diecezji pomorsko-wielkopolskiej ks. prof. Marcina Hintza, Biskupa diecezji cieszyńskiej ks. dr. Adriana Korczago oraz prof. Ewy Chojeckiej, honorowego członka PTEw. Gratulacje w imieniu zaolziańskich działaczy przekazał również obecny delegat zarządu Stowarzyszenia Ewangelickiego z Zaolzia Hereditasz Adam Cieślar.
Końcowe nabożeństwo wieńczące jubileuszowe uroczystości odbyło się w niedzielę o godz. 10.00 w poznańskim kościele Łaski Bożej. Liturgię prowadzili – bp Jerzy Samiec oraz poznański proboszcz. W kazaniu Biskup Kościoła nawiązał do historycznego momentu zawiązania się Towarzystwa w Poznaniu, jak też jego dalszych losów. Bp Samiec zwracał uwagę na potrzebę niesienia pomocy innym, co stanowi kwintesencję całego chrześcijańskiego życia, co powinno uwidaczniać się w życiu każdego ewangelika, co leży także u podstaw działalności obchodzącej swój jubileusz organizacji.
Trzydniowe świętowanie 100-lecia zakończyło się spotkaniem po nabożeństwie przy kawie i herbacie w Sali parafialnej. Goście mieli jeszcze okazje na rozmowy, refleksje, jak również planowanie kolejnych wspólnych przedsięwzięć i wydarzeń. Wszyscy zainteresowani mogli otrzymać rocznicową książkę. W obchodach uczestniczyło około stu osób, w tym kilkudziesięciu przyjezdnych. Udział wzięli członkowie Oddziałów z Cieszyna, Jaworza, Katowic, Łodzi , Zielonej Góry. Spośród członków honorowych PTEw obecni byli – ks. bp. Jan Szarek, mec. Bernard Rozwałka i prof. Karol Karski.
Szczególne słowa podziękowania w imieniu uczestników należą się poznańskim działaczom, którzy opracowali i przygotowali uroczystość – prof. Małgorzacie Grzywacz oraz dr. Michałowi Jadwiszczokowi, jak również poznańskiemu proboszczowi – ks. Marcinowi Kotasowi za gościnne przyjęcie w progach poznańskiej parafii. Miłym dodatkiem do dostarczonych duchowych i intelektualnych doświadczeń były przygotowane specjały kulinarne, w tym kawa z dodatkiem całej różnorodności słodkich ciast, uroczysty obiad oraz kolacja, która także mogła cieszyć różnorodnością dań i swoim odświętnym charakterem.
tekst: Aneta M. Sokół
zdjęcia: J. Szturc, A.M. Sokół
zdjęcia: J. Szturc, A.M. Sokół