Jubileusz dawnej szkoły ewangelickiej w Pszczynie
Tradycje edukacyjne Pszczyny.
W tym roku mija 280 lat od założenia szkoły znanej dziś jako I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Pszczynie na Górnym Śląsku. W związku z tym, że historia szkoły ściśle wiąże się z ewangelikami, pszczyńska parafia włączona została do obchodów tego jubileuszu. Poruszony temat jest o tyle ważny, że prawdopodobnie jest to najstarsza działająca szkoła na całym Śląsku (od Bolesławca, przez Wrocław, Opole i Katowice, po Bielsko i Cieszyn).
280-lecie dawnej ewangelickiej szkoły, a dziś I Liceum Ogólnokształcącego w Pszczynie obchodzono w dniach 25-27 listopada. W trakcie jubileuszu odbyła się sesja naukowa, koncerty, spotkania absolwentów oraz msza w rzymskokatolickim kościele Wszystkich Świętych w Pszczynie. Odbyło się również nabożeństwo jubileuszowe w kościele ewangelickim, które prowadził ks. Mirosław Czyż, kazanie wygłosił student teologii i absolwent LO im. Bolesława Chrobrego Konrad Indeka. W trakcie uroczystości obecny był również poczet sztandarowy, który tworzyła młodzież ewangelicka ucząca się w szkole. Słowa pozdrowienia przekazała dyrektor Renata Dyrda. Obecne było również grono nauczycielskie. Zaśpiewał chór parafialny „Róży Lutra” pod dyr. Aleksandry Niemiec – także absolwentki liceum.
Historia
Od samego początku – od okresu Reformacji – bardzo istotną kwestią dla Kościoła Ewangelickiego było szkolnictwo. Bywało tak, że już przed wybudowaniem i poświęceniem kościoła stała obok nowa ewangelicka szkoła. Podobnie też było w Pszczynie. Po wygranej w 1742 roku przez Prusy I wojnie śląskiej, hrabia pszczyński Erdmann II Promnitz (ewangelik) wystosował wniosek do króla pruskiego Fryderyka II Hohenzollerna o zezwolenie na budowę kościoła i szkoły ewangelickiej w Pszczynie. Zgodę otrzymał odpowiednio 18 października (szkoła) oraz 8 grudnia (kościół – dom modlitwy). Prawdopodobnie jeszcze w tym samym roku szkoła ewangelicka zaczęła swą działalność (początkowo w salach zamku).
Sam budynek szkoły (obecnie część Urzędu Miasta od strony ul. Basztowej) stawiano równolegle ze świątynią i pastorówką. Ta przykościelna placówka edukacyjna od 1765 roku nosiła nazwę Książęcej Ewangelickiej Szkoły Miejskiej (niem. Fürstliche Evangelische Stadtschule). Kontrolę nad nią sprawował Nadkonsystorz w Brzegu za pośrednictwem ks. Siegmunda Bartelmusa, a patronatem objął ją hrabia pszczyński. W drugiej połowie XVII wieku do szkoły tej uczęszczało 120-150 uczniów.
Oprócz wspomnianej szkoły, parafia ewangelicka w Pszczynie prowadziła również następujące placówki edukacyjne: w Studzionce (założona w 1744 roku), w Warszowicach (istniała już w 1793 roku), w sierocińcu na Starej Wsi (założony w 1848 roku), w sierocińcu w Czarkowie oraz na pszczyńskim tzw. Przedmieściu Niemieckim (dziś to jest rejon ul. Wojska Polskiego). Oprócz tego w 1874 roku powołano do istnienia Wspólną Szkołę Ewangelicko-Żydowską, której dyrektorem był Rudolf Knorr. W 1902 r. powstała też mieszcząca się w północnej części Starego Miasta Ewangelicka Szkoła Ludowa, natomiast w roku 1907 wybudowano ewangelicką preparandę (instytucję przygotowującą osoby, które później miały się uczyć w seminariach nauczycielskich). Dziś w tym budynku mieści się Zespół Szkół Ekonomicznych im. Powstańców Śląskich.
W XIX i XX wieku powstały również następujące wiejskie szkoły ewangelickie: w Suszcu, w Kobielicach, w Krzyżowicach, w Piasku oraz w Siedlicach, które dziś są jedną z dzielnic Pszczyny. Książę pszczyński doprowadził również do otwarcia ewangelickiej szkoły w Tychach – była ona pod zarządem parafii z Mikołowa.
1 października 1867 r. utworzono w Pszczynie ewangelickie progimnazjum. Początkowo mieściło się ono w budynku przykościelnej szkoły. Już w 1872 roku zostało przemianowane w pełnoprawne Królewskie Gimnazjum Ewangelickie Szkoły Książęcej Hochbergianum (niem. Königliches Gymnasium Evangelische Fürstenschule Hochbergianum – nazwa pochodząca od panującego w Pszczynie w tym czasie rodu Hochbergów). Uczyły się w niej dzieci różnych wyznań. U początku istnienia tej szkoły nauczał tam m.in.: ks. Hugo Ohl (proboszcz miejscowej rzymskokatolickiej parafii Wszystkich Świętych), rabin Dawid Rau oraz ówcześni ewangeliccy katecheci i duchowni ewangeliccy (ks. Juliusz Klaer oraz ks Johann Abicht). Poza religią, nauczano trzech języków nowożytnych: niemieckiego, angielskiego i francuskiego, trzech języków starożytnych: hebrajskiego, łaciny i greki, a także matematyki, fizyki, geografii, historii, kaligrafii, śpiewu, sztuki i gimnastyki.
Przełomową datą jest 1 grudnia 1881 r., kiedy to otwarto nowy budynek szkoły w nowej części miasta – w budynku tym (położonym przy ul. 3 Maja) mieści się obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego. W uroczystości poświęcenia udział brał m.in. burmistrz Pszczyny Höfer, landrat von Winterfeld, książę Hans Heinrich XI, pastor ewangelicki ks. dr Wilhelm Koelling i ks. Hugo Ohl. W roku 1881 uczyło się tam 204 młodych ludzi, spośród których 96 było wyznania ewangelickiego, 87 rzymskokatolickiego, a 20 żydowskiego. Uczące się tam dzieci nie pochodziły tylko z Pszczyny. Duża część z nich stanowiła młodzież z oddalonych miejscowości (nawet ze Szczecina i Wrocławia). Szkoła ta miała charakter ewangelicki do 1922 roku, kiedy to Pszczyna została przyłączona do Polski. Wtedy placówka została upaństwowiona. Ewangelicki okres funkcjonowania szkoły to wyraz ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego. Tak jak bowiem było wspomniane, uczyli się tam ewangelicy, katolicy oraz żydzi.
W 1925 roku, w 900-lecie pierwszej polskiej koronacji, pszczyńskie gimnazjum otrzymało nazwę Państwowego Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego. Kilka lat później przekształcone zostało w Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego. Końcem lat 30., katechetą ewangelickim w tej szkole był między innymi ks. radca Jan Motyka, który później po wojnie w latach 1945-1982 był proboszczem parafii w Pszczynie i Studzionce.
Po drugiej wojnie światowej szkoła zachowała miano Liceum im. Bolesława Chrobrego. Aktualnie dyrektorem szkoły jest Renata Dyrda. Spośród duchownych wywodzących się z parafii pszczyńskiej, do szkoły tej uczęszczali (chronologicznie): ks. dr Henryk Czembor, ks. radca Jan Kozieł, ks. Andrzej Banert oraz bp dr Marian Niemiec.
tekst: Konrad Indeka
zdjęcia z jubileuszu: Pola Malinowska
fotografie budynku szkoły: fotopolska.eu
