Niedziela Miłosierdzia Bożego (Dobrego Pasterza)

Niedziela ta poświęcona jest Chrystusowi, poprzez którego i w którym Bóg objawił swoją łaskę i miłosierdzie. Niedziela ta nosi także nazwę – ze względu na starokościelną ewangelię – Niedziela Dobrego Pasterza.

Niewątpliwie najstarszą metaforą, przy pomocy której przedstawiano związek Boga Jahwe z Izraelem, był obraz przedstawiający życie pasterza i trzody. Jahwe był pasterzem swojego ludu, prowadził go i ochraniał (Ps 23,1; 28,9; 95,7; Iz 40,11; 49,9.10; Ez 34,11-16; Mi 7,15). Przy pomocy metafory pasterza i trzody ilustrowano i opisywano zbawcze działanie Boga, bowiem zadaniem pasterza było zachowanie przy życiu powierzonych mu owiec, prowadzenie trzody na pastwiska i do wodopojów, obrona i zapewnienie bezpieczeństwa każdej owcy.

Autor psalmu 23. nazywa Boga swoim pasterzem. „Pan jest pasterzem moim” (Ps 23,1). Chociaż psalm 23. powstał stosunkowo późno, to jednak tytuł pasterza przypisywały Bogu już bardzo stare tradycje izraelskie (zob. 1 Mż 48,15; 49,24). W psalmie 80. Bóg nazwany został pasterzem Izraela. Starożytni Hebrajczycy byli koczownikami, dlatego bliski i przemawiający był dla nich obraz pasterza i trzody. Obraz ten zdaje się być tłem dla tradycji, przedstawiającej Boga kroczącego na czele ludu izraelskiego przez pustynię do Ziemi Obiecanej w słupie dymu w dzień, w nocy zaś w słupie ognia.

Tytuł ten ma także pewien związek z królewską godnością Jahwe, bowiem na Bliskim Wschodzie termin pasterz był tytułem władcy. Jak stado owiec zależne jest od swojego pasterza, tak lud izraelski należał do Jahwe i był od Niego całkowicie zależny. Psalmista wołał, składając świadectwo wiary Izraela: „Wiedzcie, że Pan jest Bogiem! On nas uczynił i do niego należymy, Myśmy ludem jego i trzodą pastwiska jego” (Ps 100,3).

Z tytułem pasterz kojarzyła się każdemu pobożnemu Izraelicie dobroć i miłosierdzie Boga. Chociaż w 23. psalmie, w którym jego autor wyznaje: „Pan jest pasterzem moim”, nie nazywa Boga dobrym, to jednak z drugiej części wiersza 1. taka ocena Jahwe wynika, psalmista bowiem wyznaje, że niczego mu nie braknie w życiu. Z ręki Jahwe z nadzieją oczekiwał codziennego chleba: „Oczy wszystkich w tobie nadzieję mają, a Ty im dajesz pokarm ich we właściwym czasie otwierasz rękę swą i nasycasz do woli wszystko, co żyje”(Ps 145,15.16). Dobroć Boga – dobrego pasterza – wyrażała się nie tylko w okazywaniu dobroci w postaci pokarmu, ale także w opatrznościowym prowadzeniu, ochronie przed wrogiem i nieprzyjacielem.

Jezus nawiązał do starotestamentowej metafory pasterza, nazywając siebie dobrym pasterzem. Chrystus kreśląc obraz dobrego pasterza, mówił o oddaniu i poświęceniu się pasterza dla owiec, a więc o tym wszystkim co zawarte jest w słowie dobry. Działanie dobrego pasterza pokazane zostało na tle postępowania złodzieja i najemnika. Dzięki wprowadzeniu w alegorię postaci najemnika, uwydatnione zostało bezinteresowne działanie dobrego pasterza, mające na celu wyłącznie dobro owiec. Najemnikowi nie zależy na owcach. Na zasadzie kontrastu należy powiedzieć, że dobremu pasterzowi zależy na trzodzie.

Dobry pasterz zna owce swoje i owce znają swojego pasterza. Wzorem dla wzajemnej znajomości pasterza i owiec, jest według alegorii o dobrym pasterzu, wzajemna znajomość Ojca i Syna. Dobry pasterz pragnie zapewnić życie swoim owcom. Jezus nazywając siebie dobrym pasterzem, pragnął opisać swoją zbawczą funkcję. Czynił to przy pomocy takich pojęć, jak: życie i oddać życie za owce.Jezusowa alegoria o dobrym pasterzu zawsze kieruje wzrok na krzyż Golgoty, na którym Syn Boży, Dobry Pasterz oddał życie na okup za wielu.

Owce idą za pasterzem. Alegoria o dobrym pasterzu ma więc także związek z biblijną myślą o naśladowaniu Boga, głównie z wezwaniem Chrystusa do naśladowania Go w życiu: „Jeśli kto chce pójść za mną, niechaj się zaprze samego siebie i bierze krzyż swój na siebie codziennie, i naśladuje mnie” (Łk 9,23).

tekst: ks. Manfred Uglorz, Miłościwy Rok Pana. Wprowadzenie w tematykę niedziel i świąt roku kościelnego