Przeciwko mowie nienawiści w mediach

Blisko 50 osób zajmujących się chrześcijańską komunikacją medialną spotkało się w dniach 10-12 kwietnia 2019 r. w Helsinkach i Sztokholmie. Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce reprezentowała Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska, rzecznik prasowy Kościoła.

14.04.2019

Wydarzenie zostało zorganizowane przez Światowe Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Komunikacji Medialnej (World Association for Christian Communication – WACC) – region europejski oraz Konferencję Kościołów Europejskich (CEC). Temat spotkania brzmiał: „Co nas tak denerwuje? Mowa nienawiści, fałszywe wiadomości (fake news) oraz prawa dotyczące swobodnego przepływu informacji”.

W wykładzie otwierającym spotkanie ks. Anders Gadegaard z luterańskiej parafii katedralnej w Kopenhadze powiedział, że aby ustalić, co jest prawdą, a co fałszem na świecie, wystarczy spojrzeć na ofiarną miłość Jezusa, nakierowaną głównie na tych, którzy nie mają się do kogo zwrócić o pomoc.

Kryterium prawdy jest sam Jezus, który powiedział o sobie: „Ja jestem prawdą”. Ten sam, który doświadczył nienawiści i pogardy, został zdradzony, był więziony, torturowany i ostatecznie został zabity. „Żyjemy w grzesznym, niedoskonałym świecie, w którym dobro i zło są ze sobą splecione i nierozłączne, a nawet nie zawsze można odróżnić jedno od drugiego” – przyznał dziekan katedry kopenhaskiej. „To, co wydaje się prawdziwymi działaniami lub postawami, może być użyte jako przykrywka dla wyzysku lub realizacji złych intencji”. Słowa, czyny i przykład Chrystusa są kryterium prawdy i umożliwiają społeczeństwom zainspirowanym wartościami chrześcijańskimi tworzenie instytucji i mediów informacyjnych prawdziwie krytycznych wobec elit rządzących. „Kiedy patrzysz na świat i próbujesz zdecydować, co jest fałszem, a co prawdą, użyj jednego kryterium – człowieka na krzyżu” dodał ks. Gadegaard.

 

Równocześnie zauważył, że religie fundamentalistyczne są fałszywe i zasadniczo są nadużyciem religii, przede wszystkim dlatego, że wyrzekają się krytyki, a nawet nazywają ją niewiernością. Reformacja zwróciła uwagę na zasadę nieustannej odnowy „Ecclesia semper reformanda” i nadal pozostaje ona aktualna we współczesnych społeczeństwach. Również dzisiaj powinny być one odnawiane, w czym może pomóc krytyczne dziennikarstwo. Ks. Gadegaard zwrócił uwagę, że przykładem fałszywej teologii może być teologia nacjonalistyczna, która w imię Boga rości sobie prawo do pewnego obszaru ziemi: „Lud wybrany przez Boga to wszyscy wierzący, gdziekolwiek są i kimkolwiek są. W związku z tym rozróżnienie między nami, a nimi jest w chrześcijaństwie niemożliwe. Wiara chrześcijańska nie jest narodowa, ani międzynarodowa, ale raczej ponadnarodowa i wykracza poza wszelkie idee nacjonalizmu”.

Ks. Gadegaard podkreślił również, że wszelkie rodzaje mowy nienawiści są sprzeczne z zasadami chrześcijańskimi i należy im się jasno przeciwstawiać.

Podczas seminarium o przykładach mowy nienawiści oraz tzw. fake newsów w kontekście Europy Środkowowschodniej mówiły rzecznik prasowy Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska (Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce ) oraz dziennikarka i autorka bloga „Kötőszó” Dora Laborczi (Kościół Ewangelicko-Luterański na Węgrzech). Obie prelegentki zwróciły na polaryzację poglądów, jaka jest obecna w społeczeństwach, a także Kościołach w Polsce i na Węgrzech oraz często wykorzystywaną w polityce postawę „my kontra oni”. Podały również przykłady używania mowy nienawiści oraz wskazały jak niszczące mogą być jej konsekwencje. Zwróciły uwagę na kampanie i działania, które mają na celu zapobieganiu eskalacji mowy nienawiści.

Doświadczeniami związanymi z byciem obiektem mowy nienawiści i formułowania fałszywych informacji podzieliła się m.in. Biskup Sztokholmu Eva Brunne. Opowiedziała o burzy medialnej dotyczącej jej rzekomej wypowiedzi na temat usuwania krzyży z kościołów. Ponieważ ilość nieprawdziwych informacji, które powstają na temat Kościoła Szwecji ciągle wzrasta, Kościół zdecydował stworzyć stronę internetową „Idź do źródła” (Gå till källan), która dementuje fałszywe informacje powstające na jego temat.

 

Dyskusje w trakcie seminarium WACC/CEC koncentrowały się wokół pytania, w jaki sposób chrześcijańscy komunikatorzy medialni mogą reagować na rosnące rozpowszechnianie się mowy nienawiści i fałszywych wiadomości w Internecie? Kilka Kościołów europejskich tworzy aktualnie zasady w tym zakresie.

Podczas spotkania komunikatorów wybrano nowy zarząd stowarzyszenia. Prezydentem europejskiego WACC został dr Stephan Brown, wiceprezydentem ks. Ralf Peter Reimann, sekretarzem Julienne Munyaneza, a skarbnikiem Freddy Dutz. Członkami zarządu zostali: ks. Arni Svanur Danielsson, Jean Luc Gaderau, Alba Sabaté Gauxachs, Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska, ks. Eeva-Kaisa Heikura, Tuomo Pesonen, Marian Kneteman i Mladen Aleksic.

Światowe Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Komunikacji Medialnej (WACC) to międzynarodowa i ekumeniczna organizacja pozarządowa zrzeszająca chrześcijańskich komunikatorów w 120 krajach na świecie. Powstała w 1950 r. WACC promuje prawa człowieka w mediach, podejmuje działania związana z monitoringiem mediów oraz podkreśla pełny dostęp do informacji. Najważniejszym projektem WACC jest The Global Media Monitoring Project (GMMP), ogólnoświatowe badanie dotyczące reprezentacji kobiet w światowych mediach. WACC Europe prowadzi aktualnie roczny projekt mający na celu przeciwdziałanie mowie nienawiści skierownej do uchodźców i migrantów w Internecie. W skład komisji, która kieruje projektem wchodzi m.in Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska.