Wspomnienie bp. Juliusza Burschego w Rzymie

W bazylice św. Bartłomieja, na Wyspie Tyberyjskiej w Rzymie odbyło się nabożeństwo upamiętniające biskupa Juliusza Burschego. Podczas uroczystości, której przewodniczył bp Ambrogio Spreafico, przedstawiciele rodziny Anna Łupienko i Stefan Gardawski, wraz ze zwierzchnikiem Kościoła bp. Jerzym Samcem przekazali Wspólnocie Sant’Egidio list napisany przez bp. Burschego z obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen.

Wspólnota Sant’Egidio to rzymskokatolicka wspólnota apostolatu świeckich, która powstała w 1968 r. i działa w 73 krajach, także w Polsce. W ramach swojej działalności wspiera bezdomnych, dzieci ulicy, osoby chore, starsze, więźniów i uchodźców, Co roku organizuje Ekumeniczną Liturgię Męczenników. Opiekuje się również bazyliką św. Bartłomieja, która od 2000 r., z inicjatywy papieża Jan Paweł II, jest miejscem wspominania świadków Chrystusa różnych wyznań z XX w i czasów najnowszych. Poszczególne kaplice boczne kościoła poświęcone są chrześcijanom, którzy w różnych regionach świata (Afryka, obie Ameryki, Europa, Daleki Wschód, Azja Południowo-wschodnia) byli prześladowani z powodu swojej wiary i ponieśli śmierć. W kościele znajduje się także miejsce poświęcone ofiarom komunizmu i nazizmu. To właśnie tutaj został umieszczony list bp. Burschego. W ten sposób kolejny ewangelik po ks. Dietrichu Bonhoefferze i ks. Paulu Schneiderze znalazł swoje stałe miejsce w ekumenicznej pamięci.

Podczas uroczystości kazanie wygłosił bp Frank-Otfried July, biskup Ewangelickiego Kościoła Krajowego Wirtembergii i jednocześnie przewodniczący Niemieckiego Komitetu Krajowego Światowej Federacji Luterańskiej. Bp July podkreślił, że również luteranie wspominają świadków wiary. Powiedzuał, że chrzescijaństwo, w tym także jego luterańska część, jest religią pamięci. Przypomniał, że wprawdzie Reformacja zakwestionowała kult świętych i nie jest on praktykowny w luteranizmie, lecz nadal zauważa się i docenia osoby, które swoim życiem składają świadectwo, biorą na siebie cierpienie aż do śmierci. Bazylika św. Bartłomieja, jak zauważył bp July, jest kościołem, w którym można te świadectwa poznać i podtrzymać.W związku z 80. rocznicą niemieckiego ataku na Polskę biskup Wirtembergii podkreślił: „Szczególnie my, chrześcijanie z Niemiec, możemy wykorzystać pamięć o męczennikach, aby uświadomić sobie naszą winę i postawić ją przed Bogiem. [….] Musimy otwarcie i szczerze wyznać tę historię winy i odpowiedzialności, która z niej wyrasta. My, niemieccy luteranie, jesteśmy wdzięczni Bogu i naszym polskim braciom i siostrom za kroki pojednania, za ekumenizm, który jednoczy narody ponad dawnymi granicami. Wspólna pamięć pogłębia ekumenizm między wyznaniami w takim samym stopniu jak ekumenizm między Wschodem i Zachodem”.

Dodał również: „Stojąc tutaj przed wami przepełnia mnie wdzięczność za to, że możemy spotkać się , jako siostry i bracia w wierze. Możemy rozmawiać o przeszłości w duchu pojednania i miłości. Możemy wspólnie modlić się w tej szczególnej bazylice przychodząc z własnymi doświadczeniami, odmienną historią, a mimo to jesteśmy połączeni w wierze w Jezusa Chrystusa, który łączy nas wszystkich, tak jak to obrazuje ikona umieszczona w ołtarzu tego kościoła”.

Bp Jerzy Samiec, w swoim pozdrowieniu zwrócił uwagę na cel spotkania w Rzymie i przypomniał okoliczności powstania listu: „Jesteśmy tutaj, aby wspomnieć bpa Juliusza Bursche i przekazać jego list, który napisał do swojej rodziny w dniu 15 czerwca 1941 roku z obozu koncentracyjnego Sachsenhausen Oranienburg. W niewielkiej ilości słów, które mógł napisać (władze więzienia zgadzały się na listy o max. liczbie 15 linijek) chciał przekazać pozdrowienia ale też wyrazić swoje uczucia. Napisał, że gdyby nie tęsknota za rodziną i ukochanym Kościołem z jego nabożeństwami i ojczyzną czułby się dobrze. Codziennie też dziękuje Bogu za kolejny przeżyty dzień. Znajdował się w więzieniu, a faszyzm przeżywał dni tryumfu. Oznaczało to dla biskupa całkowitą katastrofę. Likwidację Polskiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, który budował od początku odrodzenia się Polski po pierwszej wojnie światowej.

Zwierzchnik polskich luteran podkreślił, że bp Bursche „mimo zewnętrznej sytuacji zachował wiarę i nadzieję. Nigdy nie należy zbyt szybko twierdzić, że ponieśliśmy klęskę lub zwycięstwo. Nie znamy Bożych dróg. On wie jaka jest nasza przyszłość i co z sobą dla nas przyniesie. Biskup zmarł w niewoli. Faszyzm został pokonany. A po drugiej wojnie światowej odrodził się Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce. Bóg jest wielki i prowadzi nas swoimi drogami. Najlepiej jest mu całkowicie się powierzyć i zaufać. Oby ten szczególny kościół wypełniony wspomnieniami osób, które zginęły za wiarę przypominał nam, że nie mamy tu miejsca trwałego i pielgrzymujemy do Jego Królestwa”.

Na koniec bp Samiec nawiązał do kazana bp. July i wyraził nadzieję, że „w dzisiejszych czasach ekumenizm i naszą współpracę pogłębiać będą również wyzwania, które stoją przed nami. Obyśmy pełni, ufności, wytrwałości i wiary, byli niestrudzonymi świadkami Chrystusa w tym świecie”.Dr. Cesare Zucconi, sekretarz generalny Wspólnoty Sant’Egidio, podziękował gościom za przyjaźń i współpracę jaka istnieje od wielu lat pomiędzy Wspólnotą a Kościołami luterańskimi w Niemczech, Polsce i na świecie. Wyraził radość, że canna pamiętka po luterańskim biskupie z Polski, Juliuszu Bursche znalazła swoje miejsce w bazylice. Podkreślił, że Bursche został zabity, ponieważ „głosił Ewangelię bez granic i nie chciał zaakceptować nacjonalistycznej logiki”. Zucconi dodał, że to ważne przesłanie również w naszych czasach, w których nacjonalizmy się odnawiają.

Inicjatywa uczczenia biskupa Juliusza Burschego wyszła ze strony Niemieckiego Komitetu Krajowego Światowej Federacji Luterańskiej, pomysł podjęła Wspólnota Sant’Egidio. Z przedstawicielami wspólnoty spotkał się Biskup Kościoła ks. Jerzy Samiec podczas wizyty studyjnej w Kościele Waldensów w październiku 2018 r. i przekazał propozycję rodzinie biskupa Juliusza Burschego.W uroczystości z ramienia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP wzięli udział zwierzchnik Kościoła bp Jerzy Samiec, członek Rady Synodalnej ks. Waldemar Szajthauer, proboszcz Parafii Świętej Trójcy ks. Piotr Gaś i koordynatorka ds. kontaktów międzynarodowych Anna Wrzesińska oraz członkowie rodziny bp. Burschego Anna Łupienko i Stefan Gardawski. Niemiecki Komitet Krajowy Światowej Federacji Luterańskiej reprezentowali m.in.: bp dr Frank Otfried July, biskup Ewangelickiego Kościoła Krajowego Wirtembergii i jednocześnie przewodniczący Niemieckiego Komitetu Krajowego Światowej Federacji Luterańskiej., bp dr Karl-Hinrich Manzke z Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła Krajowego Schaumburg-Lippe, odpowiedzialny za relacje luterańsko-katolickie w Niemczech, ks. nadradca Norbert Denecke, dyrektor niemieckiego Komitetu Krajowego Światowej Federacji Luterańskiej oraz ks. nadradca Oliver Schuegraf, referent ds. międzynarodowych.