Część pierwsza

Zbiór artykułów, co do których pojawiły się kontrowersje między teologami, wyjaśniającymi Wyznanie augsburskie, i które następnie powtórnie po chrześcijańsku zostały objaśnione i skonfrontowane z interpretacją Słowa Bożego.

O zasadniczej regule i normie, według której wszystkie nauki powinny być sformułowane, a powstałe kontrowersje po chrześcijańsku wyjaśniane i rozstrzygane.

I Wierzymy, nauczamy i wyznajemy, iż jedyną regułą i normą, według której powinno się oceniać i osądzać wszystkie nauki i wszystkich nauczycieli, nie może to być żadna inna, jak tylko prorockie i apostolskie pisma Starego i Nowego Testamentu, jak to zostało napisane: „Słowo Twoje jest pochodnią nogom moim i światłością ścieżkom moim” (Ps 119,105) i św. Paweł mówi: Choćby anioł z nieba zwiastował odmienną Ewangelię, niech będzie przeklęty” (Ga 1,8).

Inne zaś pisma dawnych albo nowych nauczycieli, jakkolwiek się też nazywają, żadną miarą nie mogą być traktowane na równi z Pismem Świętym., lecz wszystkie, razem wzięte, powinny być mu podporządkowane i akceptowane nie inaczej, niż jako pisma świadków, którzy pouczają, w jaki sposób w czasach poapostolskich i w których miejscach na ziemi owa nauka proroków i apostołów była utrzymana.

II A ponieważ zaraz w czasach poapostolskich, a także jeszcze za czasów życia apostołów wystąpili fałszywi nauczyciele i heretycy, sformułowano przeciwko nim w pierwotnym Kościele symbole, tj. krótkie i wiążące wyznania, które objęły jednomyślnie zrozumienie powszechnej wiary i prawowierne wyznanie prawdziwego Kościoła, mianowicie: Wyznanie apostolskie, nicejskie i atanazjańskie. Oświadczamy publicznie, iż do nich się przyznajemy i odrzucamy wszystkie herezje i nauki, które jako sprzeczne z ich zrozumieniem kiedyś zostały wprowadzone do Bożego Kościoła.

III Co zaś dotyczy różnic w kwestiach wiary, jakie pojawiły się za naszych czasów, to opowiadamy się za jednomyślnym zrozumieniem i wykładem naszej chrześcijańskiej wiary i wyznania – zwłaszcza przeciwko papiestwu wraz z jego fałszywym i bałwochwalczym kultem, zabobonami oraz przeciwko innym sektom – którym jest pierwsze niezmienione Wyznanie augsburskie, przedstawione cesarzowi Karolowi V na wielkim sejmie w Augsburgu w 1530 r., a także Apologia i Artykuły, które zostały przedłożone w Szmalkalden w 1537 r. i podpisane wówczas przez światłych teologów.

Ponieważ ta religijna sprawa odnosi się również do laików – jak oni są nazwani – i do ich wiecznego zbawienia, przyznajemy się publicznie do Małego i Dużego katechizmu dr. Lutra, zawartych w pismach Lutra i określonych jako Biblia laicka, w których ujęto zwięźle wszystko to, co jest obszernie traktowane w Piśmie Świętym., a co chrześcijanin koniecznie powinien wiedzieć o wiecznym zbawieniu.

W myśl powyżej przedstawionych zasad powinny być ustalane wszystkie nauki religijne. Jeśli zaś coś okaże się sprzeczne z nimi i z jednomyślnym wykładem naszej wiary, wówczas należy to odrzucić i potępić.

W taki sposób zostaje zachowana różnica, istniejąca pomiędzy świętymi pismami Starego i Nowego Testamentu a wszystkimi innymi pismami, i zostaje tylko Pismo Święte jedynym sędzią, normą i regułą jako kryterium, według którego powinny być ustalone i ocenione wszystkie nauki, czy są właściwe, czy niewłaściwe, prawdziwe czy fałszywe.

Pozostałe Symbole i inne pisma, jakie powyżej przytoczyliśmy, nie posiadają autorytetu sędziego, gdyż przysługuje on tylko Pismu Świętemu. Są jedynie świadectwem i objaśnieniem naszej wiary, ukazującym wyraźnie w kontrowersyjnych artykułach, jak w poszczególnych okresach Pismo Święte było rozumiane i interpretowane w Kościele Bożym przez ówczesnych uczonych, natomiast wszelkie nauki, sprzeczne z Pismem Świętym, były odrzucone i potępione.